Bireysel emeklilik sistemi (BES) 12 yıldır ülkemizde uygulanıyor. 2 yıldır devlet katkısının eklendiği sistem, 39 milyar 913 milyon TL’lik bir büyüklüğe ulaşmış durumda. 5 milyon 753 bin kişinin Bireysel emeklilik sözleşmesi var. Haziran 2015 itibarıyla 20 milyon kişinin sigortalı olarak çalıştığı düşünüldüğünde, BES'in 12 yılda ciddi bir katılımcıya ulaştığını söylemek mümkün.
10 YIL PRİM, 56 YAŞ ŞARTI VAR
BES'e dahil olan bir kişi en az 120 ay prim ödemiş ve 56 yaşını tamamlamışsa, sistemde biriken bütün parasını ve devlet katkısını hiçbir kayıp olmadan geri alabilir. Dolayısıyla BES, bireyleri tasarrufa ve sistemde kalmaya zorlayan bir yapıdır. Sistemden bu koşulları sağlamadan ayrılan kişilere önemli kesintiler uygulanmakta ve devlet katkısının tamamı bu kişilere ödenmemektedir. Bu şartları sağlayan kişiler ise sistemde kalınan süre içerisinde tasarruf yapmış oldukları gibi sistemden ayrılırken de bir gelir güvencesine sahip olmaktadırlar.
SGK'nın yerini tutmaz
BES, SGK’nın yerini tutmaz. Örneğin SGK’dan emekli olan bir kişi sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanır. Ayrıca vefatı halinde çocukları ve eşi maaş alabilir. Ancak BES'te böyle bir hak bulunmamaktadır. Ancak kişinin tasarruf etmesini ve para biriktirmesini sağlar.
1 Ekim'le ömür boyu maaş
1 Ekim'de hayata geçen yıllık gelir sigortası, kişinin bireysel emeklilik hesabındaki birikimlerinin tamamının veya bir kısmının ömür boyu ya da sigortalının belirlediği süre boyunca devam edecek gelir ödemelerine dönüştürülmesidir. Sigorta şirketi, yıllık gelir sigortası satın alınan tutar veya maaş ödemeleri üzerinden yapacağı masraf kesintisi karşılığında kişinin uzun yaşama riskini ve yatırımlarını yönetme görevini üstlenir. Yani yıllık gelir sigortası yaptıran kişi, BES'teki parasının ömür boyu kendisine ödenmesini sağlayabilir.
Nasıl aylık alınır?
BES'in bu yapısının en önemli sorunu, sistemdeki para bittiğinde katılımcıya ödenen maaşın da bitmesidir. Yani sistemin ismi bireysel emeklilik olmasına rağmen, SGK’dan ödenen emekli aylığından farklı olarak sistemdeki birikim bittiğinde, BES'ten emekli olan kişiye ödenen aylık da bitmektedir. Ancak SGK’ya prim ödemiş ve emekli olmuş bir kişiye ölünceye kadar SGK’dan emekli aylığı ödenmeye devam eder. SGK "Bana ödediğin primler bitti, aldığın maaşını kesiyorum" diyemez.
Gençler dikkat!
Özellikle 1 Ekim 2008 sonrası ilk kez sigortalı olan genç işçiler, emeklilik için uzun süre çalışmak zorunda oldukları ve aylıklar eskilere göre daha düşük olacağı için BES'e mutlaka girmeliler. Yurtdışında yaşayan ve Türkiye’ye dönmek isteyen gurbetçiler de yurtdışı borçlanmasına alternatif BES'i kullanabilirler. Ömür boyu maaş düzenlemesiyle desteklenmiş bir BES sözleşmesi satın almaları avantaj sağlayacaktır.
